Carol Dweck, „Mindset. Nowa psychologia sukcesu” - recenzja książki

Rozwój czy zastój? Trwałość czy ulotność? „Zależy mi” czy „wszystko mi jedno”? Po której stronie jesteś? Nie musisz odpowiadać od razu. Jeśli się wahasz, to dobry moment na przeczytanie tej zapowiedzi, a w konsekwencji całej książki „Nowa psychologia sukcesu” Carol Dweck, w której to nastawienie na rozwój gwarantuje nam w życiu miejsce na podium. Bez chodzenia na skróty, taryfy ulgowej i pobłażania w każdym obszarze naszej działalności. Zapamiętaj to pojęcie: growth mindset. A teraz wypowiedz je głośno i spełniaj się, bo drzwi do możliwości zostały otwarte.

Nastawienie – która opcja prowadzi na szczyt?

Umówmy się. Nic samo się nie zrobi. Są tacy, którym nie jest to na rękę. Na szczęście są też tacy (i to jacy!), którzy postanawiają napisać wielką rzecz. Bo „Nowa psychologia sukcesu” Carol Dweck to nie kolejna zwykła propozycja wydawnicza z zakresu rozwoju osobistego, budowania własnego szczęścia w świecie pełnym niebezpieczeństw, osiągania sukcesu w sposób szybki i łatwy. To potężne kompendium wiedzy o naszych wyobrażeniach, przekonaniach, mechanizmach działania. Dweck zasługuje na naukowy pomnik. Być może kiedyś zbudujemy taki w naszym firmowym ogrodzie. Co wyróżnia tę publikację na tle innych?

Przede wszystkim świetnie poprowadzona narracja, bardzo wiarygodna i oparta na wieloletnich badaniach Dweck, amerykańskiej psycholog współpracującej z Uniwersytetem Stanforda w Stanach Zjednoczonych. Czytaniu nie towarzyszy wrażenie chaosu informacyjnego mimo mnóstwa przykładów i analiz poszczególnych przypadków. Dweck bierze na warsztat dwa nastawienia – nastawienie na trwałość i nastawienie na rozwój. Spójrz:

„Przekonanie, że nasze cechy są ustalone raz na zawsze – nastawienie na trwałość – zmusza cię do tego, aby raz po raz udowadniać swoją wartość. Jeśli każdy ma od urodzenia określony iloraz inteligencji, określoną osobowość i określony charakter moralny, to lepiej, żebyś jak najszybciej udowodnił, że posiadasz odpowiednie cechy w odpowiednim stopniu. Istnieje też inne nastawienie, zgodnie z którym twoje cechy nie są po prostu kartami, które otrzymałeś od losu, i którymi musisz rozgrywać swoje życie, na każdym kroku starając się przekonać siebie i innych, że trzymasz w ręku poker królewski, chociaż w głębi ducha podejrzewasz, że to po prostu para dziesiątek. W tym nastawieniu twoje „karty” to po prostu punkt wyjścia dla dalszego rozwoju.

Jeśli przegrasz – jeśli nie okażesz się najlepszy – twoje wysiłki poszły na marne. Z kolei nastawienie na rozwój pozwala ludziom cenić to, co robią niezależnie od rezultatów. Wystarcza im, że zmagają się z problemami, wytyczają nowe szlaki, zajmują się poważnymi sprawami”.

Można tę książkę zjeść jak ciastko. Można też aplikować jej składniki, dając sobie przestrzeń na to, aby sukcesywnie wprowadzać zmiany w życie. W życie zawodowe, szkolne, rodzinne. Oprócz ogromnej dawki wiedzy i porad w zakresie growth mindset otrzymujemy tyle samo z obszarów, które wpływają na ostateczny kształt naszego nastawienia – relacje z bliskimi, inteligencja, doświadczenie, relacje z szefem, nasza rola w społeczeństwie i mikrospołecznościach.

Dweck – liderka motywacji

Jeśli mielibyśmy zdefiniować, w czym tak naprawdę tkwi siła motywacji, wystarczyłyby dwa słowa, a ściślej jedno imię i nazwisko: Carol Dweck. Dlaczego?

„Napisanie tej książki to jedna z najtrudniejszych rzeczy, jakie kiedykolwiek zrobiłam. Musiałam w tym celu przeczytać mnóstwo innych książek i artykułów. Zalew informacji niemal mnie przytłaczał. Nigdy wcześniej nie pisałam pozycji popularnonaukowych. Byłam przerażona! Czy odnieśliście wrażenie, że poszło mi to łatwo? Kiedyś, dawno temu, chciałabym, abyście tak właśnie pomyśleli. Teraz wolę, żebyście zdawali sobie sprawę z tego, ile ta praca wymagała wysiłku – i ile mi dała radości”.

Możesz teraz spróbować wejść w jej rolę i zastanowić się, czy misja napisania takiej książki przytłoczyłaby Cię na tyle, że wybór padłby na nastawienie na trwałość, czy wręcz przeciwnie – nierzadko pod górkę, ale do celu, czyli nastawienie na rozwój?

W growth mindset, czyli nastawieniu na rozwój chodzi m.in. o to, że nawet jeśli uważasz, że nie jesteś w czymś dobry i nie dasz sobie rady, podejmujesz wyzwanie i z pełnym zaangażowaniem realizujesz przedsięwzięcie. Nieważne, czy chodzi o napisanie pracy magisterskiej, zdanie egzaminu, naukę języka obcego czy zagranie któregoś z utworów Paganiniego.

Zawsze rozwijaj swoje nastawienie. Za Dweck:

1. Każdy człowiek rodzi się obdarzony upodobaniem do nauki, ale nastawienie na trwałość może nam je odebrać.
2. Czy właśnie tak chcesz żyć, rezygnując z jakiegokolwiek rozwoju?
3. Kiedy następnym razem popsuje ci się nastrój, wprowadź się w nastawienie na rozwój – pomyśl o nauce, wyzwaniach, pokonywaniu trudności.
4. Pomyśl o wysiłku jako o pozytywnej, konstruktywnej sile, zamiast dostrzegać w nim jedynie męczarnie. Spróbuj!
5. Czy jest jakaś umiejętność, którą zawsze chciałeś zdobyć, ale bałeś się, że nie jesteś w tym dobry? Postanów, że się tego nauczysz.
6. Pomyśl o sytuacjach, w których inni ludzie cię prześcigali, a ty po prostu zakładałeś, że są bardziej inteligentni czy utalentowani. A teraz rozważ możliwość, że po prostu wykorzystywali lepsze strategie, pilniej się uczyli, więcej trenowali i dokładali starań, aby pokonywać przeszkody. Ty też możesz robić to samo, jeśli chcesz.
7. Charakter, serce, wola i umysł mistrza.
8. Osoby z nastawieniem na rozwój dzięki porażkom zyskują motywację. Są one dla nich źródłem informacji lub sygnałem alarmowym, dzięki którym każdy kolejny krok w życiu obarczony jest mniejszym ryzykiem błędu.
9. Nasza misja to rozwijanie potencjału swojego i innych ludzi. Wykorzystajmy lekcję nastawienia na rozwój, aby ją dobrze wypełnić.
10. Zmiany bywają trudne, ale jeszcze nigdy nie słyszałam, aby ktoś stwierdził, że nie były tego warte.

Wyobraź sobie, że masz dwóch przyjaciół. Jeden z nich bardzo ostrożnie i skrupulatnie planuje każdy ruch, jest ostrożny. Czasami tak bardzo, że w ogóle nie podejmuje działań zmierzających do realizacji celu. Nie robi tego, bo wyznaczenie celu to stworzenie warunków dla sukcesu lub porażki. Ta myśl go przeraża. Idzie przez życie, podejmuje mało działań, realizuje je dobrze, ale tylko dlatego, że wybiera takie, w których wie, że odniesie sukces. W perspektywie lat nie zbiera zbyt dużo doświadczenia i wiedzy, zatem ciągle boi się tych samych rzeczy i popełnia te same błędy.

Drugi z przyjaciół przyjął inną taktykę. Zdecydował, że będzie szybko i odważnie podejmować się realizacji różnych celów; nawet gdy wie, że szansa na sukces jest mała. Nawet gdy nie wie dokładnie, co zrobić i czy sobie poradzi. Ta myśl jednak go nie przeraża, bo skupia się na jednym – na tym, aby jak najszybciej zrozumieć, co umyka i czego nie wie. W perspektywie lat próbuje wielu rzeczy i tylko niewielka część z nich się udaje. Jednak każdy błąd, każda porażka, każda lekcja, projekt dostarcza mu nowych, różnorodnych doświadczeń i wiedzy. Dzięki tej wiedzy i doświadczeniu każde kolejne wyzwanie jest dla niego po prostu łatwiejsze. Z biegiem czasu robi więcej, szybciej, lepiej, bo po prostu pewnych błędów już nie popełnia. Staje się coraz odważniejszy, coraz pewniejszy siebie, aż dochodzi do momentu, w którym staje się jedną z najmądrzejszych osób w pokoju. Tyle że nadal nie zdaje sobie z tego sprawy. Bo też nie to było celem jego rozwoju. Nadal myślę tylko o jednym, czego nie wiem? Czego mogę się nauczyć jeszcze?

Nastaw się na rozwój i nigdy więcej nie żałuj swoich decyzji. Po tej stronie mocy poczujesz się zwyczajnie dobrze, a angażując się w realizację wszystkich swoich celów, droga na szczyt może będzie wyboista, ale nigdy nie zabraknie Ci sił, aby dotrzeć do celu. My już podążamy tą ścieżką – dołączysz do nas?

Autorzy: Patrycja Sikora i Dariusz Chrapek